کتاب هزار گلخانه آواز: محمدرضا شجریان استاد آواز ایران

معرفی کتاب هزار گلخانه آواز

در این کتاب تلاش شده با نشر گفتگوهای انجام شده با استاد شجریان دیدگاه های وی در زمینه موسیقی به صورت موضوعی تدوین شود. بخشی از کتاب شامل اشعار آوازها ، معرفی ردیف ها و دستگاههای آوازی است که توسط استاد در سال های گذشته اجرا شده است .در پایان کتاب عکس‌هایی از استاد شجریان از (زمان کودکی به بعد )و دیگر بزرگان موسیقی ایران زمین به چاپ رسیده است.

مقدمه ی این کتاب روایتی از زبان فریدون مشیری است:
راست پنجگاهی که محمدرضا شجریان،محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگ فر اجرا کردند،حدود ۴۵ دقیقه است و برای آن ها که علاقمند به موسیقی و ظرافت های خاص آن هستند ،بسیار دلپذیر و شنیدنی ست ،تا آنجا که یکی از دوستداران موسیقی کلاسیک و مخالفان سرسخت موسیقی ایران روزی گفت:  این راست پنجگاه را روزی در سکوت دلخواه و خلوص محض ،چنان که تو خواسته بودی شنیدم ،مثل یک سرگذشت بود،مثل یک زندگی رنگارنگ بود...

آنچه که بیش از همه برای من خوشحال کننده است، آن است که عده‌یی اهل دل به صدای من گوش می‌کنند و از آن لذت می‌برند و همین ، بالاترین سعادت من است.وقتی می‌بینیم که پس از سال‌ها زحمت و خدمت برای هنر این سرزمین، گروهی پیدا می‌شوند تا قدر‌شناسی کنند،خستگی‌ام برطرف می‌شود..از من انتظار می‌رود که تولید هنری در عالی ترین سطح داشته باشم، شاگرد تربیت کنم، مرتبا کنسرت برگزار کنم و در موسیقی ایرانی پدری کنم ! واقعا از عهده‌ی یک نفر برنمی‌آید... من با مردم زندگی می‌کنم و با آن‌ها درد مشترک دارم؛ برای همین است که می‌دانم چه می‌خواهند....

موسیقی، ریاضی ترین بعد احساس آدمی ست. این بعد از احساس، هم از طبیعت ذات آدمی و هم از ذات طبیعت او نشات می گیرد. به بیان دیگر، واقعیتی ست که ریشه در معنویت موجودیت انسانی و هم مادیت وجود ما دارد. با چنین رویکردی، می توان موسیقی را مختصات وجودی احساس دانست؛ مختصاتی که به احساس، «وجود» و «هستی» می بخشد و آن را ممکن می سازد. احساس، ابتدایی ترین و در عین حال پیچیده ترین شکل رویکرد موجودیت حیاتمند به ابژه های بیرونی ست، و از این منظر می توان دریافت که تا چه حد حساس و دقیق و تحلیل ناپذیر است

محمدرضا شجریان (۱ مهر ۱۳۱۹ – ۱۷ مهر ۱۳۹۹) موسیقی‌دان و خوانندهٔ موسیقی سنتی ایرانی بود. شجریان در میان دوستداران خود با عنوان «استاد آواز ایران» و «خسروِ آواز ایران» شناخته می‌شود.بسیاری از مردم ایران او را مهم‌ترین چهرهٔ موسیقی ایرانی و یکی از نمادهای مهم فرهنگ و موسیقی ایران‌زمین می‌دانند. شجریان از آوازه‌ای بین‌المللی نیز برخوردار است. محمدرضا شجریان از بنیاد آقاخان، جایزهٔ خداوندگار موسیقی را دریافت کرده‌است و نامزد جایزه گرمی نیز بوده‌است.

وی همچنین خوش‌نویس در خطِ نستعلیق،رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیان‌گذار گروه شهناز،شرکت دل آواز، باغ هنر بم و طراح چند ساز موسیقی بود. او در قرائت قرآن نیز فعالیت داشت و دعای ربنا، نامدارترین تلاوت قرآنیِ او بود.

وی علاوه با اشعار کلاسیک شاعرانی چون حافظ، سعدی، مولانا، عطار، باباطاهر و خیام، در برخی کنسرت‌ها و کارهای خود از «شعر نو» شاعرانی چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، محمدرضا شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کرده‌است. از جمله کارهای مشترک او گزیده‌ای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعی‌خوانی احمد شاملو. همچنین، وی تعدادی از دعاهای قرآنی را در اثر مشهور به دعای ربّنا خوانده‌است که در هنگام افطارهای ماه رمضان از صدا و سیمای ایران پخش می‌شد. همچنین بعد از درگذشت پدرش که از استادان و قاریان مشهور قرآن در مشهد بود برخی از تلاوت‌های قرآن خود را با عنوان به یاد پدر در دو سی‌دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) منتشر کرد.

از فرزندان او، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند. خوانندگانی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار، بیژن کامکار، سینا سرلک و پسرش همایون از شاگردان شجریان بودند.