کتاب لیلی و مجنون | نظامی گنجوی

قِیس بن مُلوح (معروف به مجنون) و لیلی در کودکی در مدرسه با هم آشنا می‌شوند. عشق میان آن‌ها در جامعه‌ای که قواعد سخت قبیله‌ای و سنت‌های اجتماعی دارد، رشدی ممنوعه به خود می‌گیرد. خانواده لیلی او را به قیس نمی‌دهند و او در فراق معشوق سر به بیابان می‌گذارد. لیلی به اجبار به عقد مردی دیگر درمی‌آید، اما دلش همچنان با مجنون است. در نهایت هر دو دلداده دور از هم، اما با عشقی جاودانه، جان می‌سپارند.

شخصیت‌ها

• قیس (مجنون) – عاشقی پاک‌باخته که عقل را در راه عشق قربانی می‌کند
• لیلی – معشوق زیبا و شریف که اسیر رسوم و محدودیت‌های قبیله‌ای است
• پدر و مادر لیلی و مجنون – نمایندگان سنت و محدودیت‌های اجتماعی
• شوهر لیلی – مانع عاشقانه و نماد ازدواج تحمیلی

موضوع و پیام داستان "لیلی و مجنون"

«لیلی و مجنون» بر ارزش عشق راستین، فداکاری، وفاداری تا پای جان و زهد در برابر دنیا تأکید می‌کند. پیام ضمنی اثر این است که عشق واقعی از جسم فراتر می‌رود و به مقامی روحانی و ابدی می‌رسد.

جایگاه کتاب لیلی و مجنون در ادبیات ایران

این منظومه یکی از مشهورترین عاشقانه‌های شرق است که نه‌تنها در ادبیات فارسی، بلکه در شعر عربی، ترکی، اردو و حتی موسیقی و نقاشی الهام‌بخش بوده است. روایت نظامی از این داستان به نوعی معیار و الگو برای داستان‌های عاشقانه بعدی شده است.

نظامی گنجوی (۵۳۰ – ۶۰۷ هجری قمری) از بزرگ‌ترین شاعران و داستان‌سرایان ایران در سده ششم هجری است که با مهارت بی‌نظیرش در سرودن منظومه‌های عاشقانه و اخلاقی، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات فارسی دارد. مهم‌ترین آثار او «پنج‌گنج» یا «خمسه» هستند که شامل «مخزن‌الاسرار»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، «هفت پیکر» و «اسکندرنامه» است. اشعارش ترکیبی از زبان شاعرانه، تصویرپردازی هنرمندانه و عمق مفاهیم انسانی‌اند.