کتاب ورقه و گل‌شاه (صلاح الدین عیوقی)

آشنایی با کتاب ورقه و گل‌ شاه اثر صلاح الدین عیوقی

کتاب ورقه و گل شاه در كنار  مثنوی‌های عاشقانه، یكی از كهن‌ترین داستان‌های عاشقانه ادبیات فارسی است كه خوشبختانه از گزند حوادثِ روزگار محفوظ مانده و امروزه در دسترسِ فارسی زبانان است، منظومه‌ ای است به نام «ورقه و گلشاه». این مثنوی را شاعری به نام «عیّوقی» سروده كه تاریخ سرایش آن به احتمال بسیار قبل از پایانِ سده پنج هجری است.
این مثنوی كه مانند بسیاری از منظومه‌های داستانی قرن‌های چهارم و پنجم چون «شاهنامه» فردوسی و «وامق و عذرا» عنصری در بحر متقارب مثمن محذوف / مقصور (فعولن فعولن فعولن فعل / فعول) سروده شده، ماجرای عشقی پر سوز و گداز بین دو عاشق و معشوق از یكی از قبیله‌های عرب، به نام «بنی شیبه» را روایت می‌كند؛ عشقی كه با درنوردیدن مرزهای فراق و هجران، به تراژدی نزدیك می‌شود و پس از آن به شكلی معجزگونه وصال را برای عاشق و معشوق دل‌سوخته رقم می‌زند.
از عیّوقی، شاعری كه «ورقه و گلشاه» را سروده، اطلاعی در دست نیست جز اینكه به قول مرحوم استاد دكتر ذبیح ‌الله صفا مصححِ «ورقه و گلشاه» با توجه به اشاره‌های شاعر در متنِ اثر، تنها می‌دانیم كه او فردی مسلمان بوده و سرایش این منظومه را در بهارِ یك سال آغاز كرده و در همان سال به انجام رسانده است؛ و نیز این را می‌دانیم كه عیّوقی اثر خود را به نام «سلطان محمود» درآورده است

منظومه «ورقه و گلشاه» داستان عشق جانسوز پسر جوانی به نام «ورقه» به دختر عمویش، «گلشاه»، است كه در راه این عشق، دوری‌ها، جنگ‌ها، بی‌وفایی‌ها و خون دل‌خوردن‌های بسیاری پیش می‌آید. این دو عاشق و معشوق، فرزند دو برادر از قبیله «بنی شیبه» اند؛ پدر ورقه، «هُمام» نام دارد و پدر گلشاه، «هلال».
ورقه و گلشاه از كودكی در كنار هم بودند و با هم بالیده و رشد كرده و نزد معلم درس آموخته بودند. این دو كه از كودكی با هم اُنس داشتند، دل به هم می‌بازند و عشق یكدیگر در خانه دل خویش جای می‌دهند. پدر و مادرهایشان كه حال فرزندان خود را می‌بینند، جشنی در قبیله برپا می‌كنند تا گلشاه را به عقد ورقه درآورند. . . .