این شالوده ها شامل اسطوره های ایرانی و فلسفه دینی ایرانیان در روزگار باستان است. بحث درباره دین و فلسفه زرتشت و مسأله خدا و آفرینش از موضوعاتی است که در کتاب «شاهنامه و فلسفه تاریخ ایران» به بحث تفصیلی درباره آن پرداخته شده است. در فصل «فلسفه شاهنامه، یا داستان تحقق مینوهای فرهنگی ایران»، به جستارهایی همانند خدا و آفرینش، نبرد نیکی و بدی، گیتی در آیینه کردار و گفتار قهرمانان شاهنامه باز می خوریم. فصل پنجم کتاب به «ریشه های شکست» اختصاص دارد. در این جا نویسنده می کوشد تا به پاسخ این پرسش دست یابد که چرا ایرانیان از اعراب شکست خوردند. نویسنده در فصل پایانی بار دیگر به فلسفه تاریخ باز می گردد و این نکته اساسی را با خواننده در میان می گذارد که میان فلسفه تاریخی که از زبان یک فیلسوف گفته می شود، با آنچه در نزد یک حماسه سرا می یابیم، تفاوت وجود دارد.