کتاب روز اول قبر | صادق چوبک

بخش هایی از متن کتاب - روز اول قبر

گورکن‌ها

بچّه‌ها، خدیجه را مانند گلۀ سگى که گرگى را در ده غریبى دوره کند، در میان گرفته بودند و سرتاسر راستۀ بازار دنبالش دست مى‏زدند و دم گرفته بودند:

«هو، هو، بچّه حرومزاده داره.

هو، هو، بچّه حرومزاده داره.»

دخترک با پاى پتى و پیراهن کرباسى که از رو شانه تا شکمش جِر خورده بود شکم سنگینِ تو دست و پا افتاده‏اش را مى‏کشید و هول‏خورده مى‏رفت. خرده‌هاى کاه و خارخسک تار موهایش را تو هم قفل کرده بود و چون پشم گوسفند دور چهرۀ چرکینش آویزان بود.

به‏دکان نانوایى که رسید پاهایش ایستاد و بالاتنه‏اش موجى خورد و نگاهش رو به پیشخان ماند. پسرکى از پشت‏سر، تریش پیراهن او را گرفت ‏و جِر داد. نگاه دختر از دکان بیرون نیامد. تو پشتش سوخت. دستش را به پشتش برد و سرسرى آنجایى را که جِر خورده بود مالید و نگاهش براى نان‌هاى روى پیشخان موج می‏کشید. والۀ نان‌ها شده بود.

نانوا پاى ترازو پابه‏پا شد. دست‌هایش رو پیشخان به کند و کو افتاد. دخترک از جایش جنبید و پیش رفت و دست‌ها براى گرفتن دراز شد و لُپ‌هاى دخترک از نان آبستن شد و بیخ گلویش باز و بسته شد و نان‌ها تو دستش مچاله شد و دیگر دهنش جا نداشت که نان توش بتپاند.

«آخه تو کى مى‏خواى ترکمون بزنى؟ چرا نمی‏گى تُولَت مال کیه تا فکرى برات بکنیم. وادارش می‏کنیم آبى بریزه سرت بشوندت.»

نانوا اصرار داشت ازش حرف بکشد و هر روز همین را ازش می‏پرسید و دخترک جواب نمی‏داد و حالا هم داشت با گشنگىِ کهنه‏اى که بیخ دلش را مالش می‏داد نان نجویده را قورت می‏داد و زل‏زل به نانوا نگاه می‏کرد.

رو صورت و گردنش شتک گِل نشسته بود. پوست تنش چرک و چرب بود. دست‌هایش کوِرِه بسته بود. بچّه‌ها ولش نمی‏کردند. پیشِ رو و پشت سرش ورجه وُرجه می‏کردند، هُلش می‏دادند. انگولکش می‏کردند. سنگش می‏زدند و می‏خواندند:

«هو، هو، بچّه حرومزاده داره.

هو، هو، بچّه حرومزاده داره.»

«تو چقدهِ سرِتقى دختر، چرا حرف نمی‏زنى؟ آخه باباش کیه؟ مال همین دِهِه؟»

نانوا دیلاق و لاغر بود و پیاپى پشت دخل پابه‏پا مى‏شد. خدیجه به‏او نگاه می‏کرد و مژه نمی‏زد. ناگهان یکى از پس او را هُل داد و او همچنان ‏که به‏جلو هُل خورد مانند آدم لغوه‏اى که نتواند جلو حرکت خودش را بگیرد راهش را گرفت و رفت و بچّه‌هاى لُختِ قد و نیم‏قد پشت سرش راه افتادند. یکى از آنها کونۀ هویجى را که تو دستش بود گاز زد و از بچۀ پهلودستیش پرسید:

«این دختره چه‏کار کرده؟»

_ بچۀ حرومزاده تو شکمشه.

_ بچۀ حرومزاده چیه؟

_ باباش معلوم نیس کیه.

_ باباى کى معلوم نیس کیه؟

_ باباى بچۀ حرومزاده؟

_ چرا معلوم نیس؟

_ براى اینکه معلوم نیس. دیگه جنده شده.

سپس پسرک کونۀ هویجش را به‏طرف دخترک پرت کرد که خورد پشت سر دخترک که هولکى خم شد رو زمین دنبال سنگ گشت که سنگ گیرش نیامد و یک تکه پوست انار به‏دستش آمد که آن را به طرف بچّه‌ها پراند که بچّه‌ها در رفتند و او دنبال بچّه‌ها می‏دوید و شکمش تو دست و پاش ولو بود و پستان‌هاى کشیدۀ سنگینش تو سینه‏اش لت می‏خورد و باز برگشت و به‏راه خودش رفت و باز بچّه‌ها دنبالش افتادند و خواندند و دست زدند:

«هو، هو، بچّه حرومزاده داره.

هو، هو، بچّه حرومزاده داره.»

ژاندارمى تفنگ به‏دوش و دستمال بسته‏اى به‏دست، رسید. راهگذرى هم با ژاندارم همراه شد. او هم یک دستمال بسته و یک فانوس لوله دود زدۀ خاموش تو دستش بود. آنها خاموش پابه‏پاى هم راه می‏‏رفتند. همدیگر را نمی‏شناختند. ‏راهگذر به ژاندارم گفت:

«مِثه اینکه خیال ترکمون زدن نداره. خیلى وخته همین‏جورى شکمش تو دست و پاشه.»

_ آخرش معلون نشد بچّه‏ش مال کیه؟

_ مال اینجاها نیس. میگن مال یه جوونى تو ده بالائیه. عجب دنیایى شده.

_ خیر و برکت از همه‏چى رفته. خدا کنه خودش سر زا بره بچّه‏شم نفله بشه.

_ زبونم لال، بعضى وختا آدم از کاراى خدا سر درنمی‏یاره. چقده‏ این دختر تو این شهر کتک خورد؟ بازم بچّه‏ش نیفتاد که نیفتاد.

_ کاشکى کتک خالى خورده بود. هنوز یکى دو ماه بیشترش نبود که مش غلامرضاى مالک سیاکلاه بُردش بَسِّش به‏گاوآهن که زمین واسش شخم کنه. می‏گفت نباس بچۀ حرومزاده تو دست و پاى مردم وول بزنه. هرکارى کرد بچّه‏ش نیفتاد. مثه سگ هفتا جون داره.