کتاب اسماعیل (یک شعر بلند) | رضا براهنی

«اسماعیل» شعر بلندی است از رضا براهنی که در سال ۱۳۶۶ خورشیدی از سوی انتشارات مرغ آمین در تهران منتشر شد. براهنی این شعر را برای مرگ اسماعیل شاهرودی در ۱۳۶۰ خورشیدی سروده و به او تقدیم کرده‌است. اسماعیل در این شعر همین‌طور به اسماعیل فرزند ابراهیم و ماجرای ذبح او و سربازان جنگ ایران و عراق اشاره دارد. این شعر دارای درون‌مایه‌ای ضد جنگ نیز هست و به همراه زمین سوخته اثر احمد محمود و شعر «نام تمام مردگان یحیا است» از محمدعلی سپانلو از مهم‌ترین آثار ادبی مربوط به جنگ دانسته شده و برخی آن را از بزرگ‌ترین اشعار جنگ در ادبیات فارسی دانسته‌اند. فرم این شعر متأثر از شعر «زوزه» آلن گینزبرگ دانسته شده‌است.

• ای اسماعیل!

ای ایستاده در صف آزمایشگاه‌های شهر، با شیشه‌ای بلند در دست،و جنگلی از تصاویر رنگی بر سر!ای خوابگرد شرق و غرب!ای خیانت‌شده!ای بی‌حافظه شده پس از نوبت‌ها شوک برقی!ای ناشتای عشق!ای آشنای من در باغ‌های بنفش جنون و بوسه!

• خوزستان! دوشندگان اینان بودند!

جوانان ما نبودنداینان بودندو آنانی که اصلاً هوا و آسمان و شعر و ستاره را نمی‌فهمدو تنها با احتکار پنیر و مرغ و پودر ظرفشویی حالت نعوظ پیدا می‌کنندو مثل موش و دام فضله می‌اندازندو یکی دو دندان افتاده، نفسی متعفن و شکم‌هایی به درشتی بشکه‌های نفت تو دارندو شب و روز می‌آشامند و می‌خورندو با جیب‌های پر از دلار از میدان‌های «زنده‌باد و مرگ بر…» می‌گذرندو با زبان بی‌زبانی می‌فهمانند که مرگ بر آمریکای شعاردهندگان مشکلی را حل نمی‌کند

---

رضا براهنی در سال ۱۳۱۴، در تبریز به دنیا آمد. در ۲۲ سالگی از دانشگاه تبریز لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی گرفت سپس به ترکیه رفت و پس از دریافت درجه دکتری در رشته ی خود به ایران بازگشت و در دانشگاه به تدریس مشغول شد. رضا براهنی هم چنین چند دوره کارگاه نقد، شعر و قصه نویسی برگزار کرد که باعث شکل گیری یک جریان ادبی در دهه ی هفتاد شمسی شدند. در سال ۱۳۵۱ خورشیدی به آمریکا رفت و شروع به تدریس کرد. در سال ۱۳۵۳ خورشیدی، بار دیگر به آمریکا رفت در سال ۱۳۵۶ جایزه ی بهترین روزنامه نگار حقوق انسانی را گرفت.