کتاب «دیوان کامل شمس تبریزی» گنجینهای بیبدیل از اشعار عرفانی و عاشقانه مولانا جلالالدین محمد بلخی است. این مجموعه عظیم، که حاصل شوریدگی و حالات عرفانی مولاناست، شامل هزاران غزل، رباعی و مثنوی است که در مدح و ستایش شمس تبریزی، مرشد و همراه او، سروده شدهاند. محمد پسر علی پسر ملکداد، ملقب به شمسالدین، یا شمس تبریزی (۵۸۲ - پس از ۶۴۵ هجری قمری) از صوفیان مشهور سدهٔ هفتم هجری است. شهرت او بیشتر به خاطر آشنایی مولوی با اوست و دیوان غزلهای مولوی با نام کلیات شمس شناخته میشود. او از مردم تبریز بود. در مورد محل دفن وی دو فرضیه مورد بحث است. اولین فرضیه حکایت از دفن وی در شهر خوی در استان آذربایجان غربی دارد که شهرداری خوی از مدتها پیش در حال بازسازی محل دفن وی جهت آماده سازی بهتر برای بازدید عموم است و فرضیه دوم که بعدها مطرح شده است و از سوی پژوهشگران مردود است حاکی از دفن وی در شهر تبریز است که این نظریه دور از ذهن میباشد.
از ویژگیهای برجسته «دیوان شمس تبریزی» میتوان به وارد زیر اشاره کرد:
- شوریدگی و عرفان: اشعار این دیوان سرشار از عشق الهی، عرفان، مستی و بیخودی است. مولانا در این اشعار، تجربههای عمیق معنوی و سلوک عرفانی خود را بیان میکند.
- زبان پرشور و تغزلی: زبان مولانا در این دیوان، زبانی است پر از شور، احساس، و لطافت. او با استفاده از استعارهها، تشبیهات و نمادهای شاعرانه، مفاهیم عرفانی را به شکلی دلنشین و قابل درک بیان میکند.
- مدح شمس تبریزی: بخش قابل توجهی از اشعار به ستایش و یاد شمس تبریزی اختصاص دارد. عشق و ارادت مولانا به شمس، موتور محرکه بسیاری از غزلهای اوست.
- موسیقی درونی: وزن، قافیه و ریتم اشعار شمس تبریزی، به گونهای است که خود موسیقی درونی قویای دارند و هنگام خواندن، حسی از وجد و سماع را در خواننده برمیانگیزند.
- تنوع مضامین: اگرچه عرفان و عشق الهی محور اصلی دیوان است، اما مضامین دیگری چون حکمت، اندرز، شکوه از روزگار، و حتی لحظاتی از شادی و غم نیز در آن دیده میشود.
- تاثیرگذاری جهانی: اشعار مولانا، فراتر از زمان و مکان، الهامبخش میلیونها نفر در سراسر جهان بوده و به زبانهای مختلف ترجمه شده است.
این دیوان نه تنها شاهکاری ادبی و عرفانی در زبان فارسی است، بلکه دریچهای به سوی درک عمیقتر از فلسفه مولانا و عرفان اسلامی باز میکند. خواندن این اشعار، سفری است به درون خویشتن و تجربهای است از عشق مطلق و وحدت وجود.
🔴 نکاتی برای خواندن دیوان شمس:
- فهم عرفانی: برای درک بهتر مفاهیم عرفانی، مطالعه تفسیرها و شرحهایی که بر دیوان شمس نوشته شده، میتواند مفید باشد.
- حس و حال: بهتر است این اشعار را با حس و حالی آرام و متمرکز خواند تا بتوان عمق معنایی و احساسی آنها را درک کرد.
- نسخههای مختلف: نسخههای چاپی متفاوتی از دیوان شمس وجود دارد که کاملترین و معتبرترین نسخه مربوط به تصحیح استاد «بدیع الزمان فروزانفر» است .
دیدگاه خود را بنویسید